AMERİKAN KOLEJİ'NDEN İSLAM BİLİM TARİHİ MÜZESİ'NE
GAZİANTEP’TE TARİHİ AMERİKAN KOLEJİ, RESTORASYONUN ARDINDAN ‘İSLAM BİLİM TARİHİ MÜZESİ’ OLARAK HİZMET VERİYOR
Gaziantep’te Amerikalı misyonerler tarafından 1874–75 yıllarında inşa edilen ve uzun yıllar atıl durumda kalan tarihi Amerikan Koleji, kapsamlı bir restorasyon sürecinin ardından günümüzde İslam Bilim Tarihi Müzesi olarak hizmet veriyor.
Gaziantep Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yunus Emre Tansü, yapının bölgede Protestan misyonerlik faaliyetlerini yürütmek amacıyla kurulduğunu belirterek tarihi geçmişine ilişkin önemli bilgiler paylaştı.
‘Misyonerlik Faaliyetleri İçin İnşa Edildi’
Kentte Amerikan Koleji olarak bilinen yapı, 19. yüzyılın ikinci yarısında Protestan misyonerlik çalışmalarının merkezi olarak kullanıldı. Kolej, tıp departmanıyla birlikte hizmet verirken, aynı dönemde bölgedeki Ermeni toplumuna yönelik faaliyetleriyle de dikkat çekti.
Gaziantep’in kurtuluş mücadelesinde ise yapı, İngiliz ve Fransız birliklerinin karargâhı olarak kullanıldı. Savaşın kazanılmasının ardından terk edilen yapı uzun yıllar atıl durumda kaldı.
Tarihi yapının süreç içerisinde üstlendiği rolleri anlatan Doç. Dr. Tansü şu bilgileri aktardı:
“İçinde bulunduğumuz bina, Amerikan Koleji olarak bilinen Central Turkey Koleji’dir. Osmanlı döneminde Türkiye’nin merkezinde yer aldığı için bu adla anılmıştır. 1874–75 yıllarında faaliyete geçtiği biliniyor. Ayıntap’a Protestan misyonerlerin gelişi 1850’lere kadar gidiyor. İlk gönderilen doktor Thomas P. Johnson’dur. Kolej, bölgede Ermenilere millî bilinç kazandıran faaliyetlere merkezlik etmiş, yaklaşık 25 yıl içinde Ermeni nüfusunun yüzde 25’ini Protestanlığa dönüştürmüştür. Birinci Dünya Savaşı sonrasında ise önce İngilizlerin, ardından Fransızların karargâhı olmuştur. Bu karargahtan şehrin üzerine obüs toplarıyla ateş açıldığı kaynaklarda yer alır.”
‘Savaş Sonrası Terk Edildi’
Doç. Dr. Tansü, savaş sonrası yapının tamamen terk edildiğini belirterek şu ifadeleri kullandı:
“Savaş bittikten sonra bina ‘melanet yuvası’ olarak görülüp faaliyetlerine son veriliyor. Uzun yıllar metruk halde kalıyor. Gaziantep Üniversitesi kurulduktan sonra bir süre Tıp Fakültesi yerleşkesinde değerlendiriliyor. Daha sonra Şahinbey Belediyesi’ne devrediliyor. Belediye yapıyı restore ederek bugünkü İslam Bilim Tarihi Müzesi’ne dönüştürdü. Misyonerlik amacıyla inşa edilen bir yapının bugün İslam bilim mirasına hizmet ediyor olması çok kıymetli.”
‘Müze, İslam Tarihinin Altın Çağını Anlatıyor’
Müze sorumlusu Ahmet Özdemir, müzenin içeriğine ilişkin şu bilgileri paylaştı:
“Müzemiz, İslam tarihindeki altın çağı anlatıyor. O dönemde yaşamış seçilmiş 29 bilim insanının 104 eserinin orijinal kopyalarını sergiliyoruz. Kimya, fizik, tıp, astronomi, denizcilik ve haritacılık olmak üzere altı bölümden oluşuyor. Ziyaretçilerimiz, İslam bilim tarihindeki üretkenliği görünce şaşkınlıklarını ve beğenilerini dile getiriyor. Özellikle gençlerin burayı görmesini çok önemsiyoruz; bilim alanına yönelimlerini artıracağına inanıyoruz.” ifadelerini kullandı.
